Yangın Talimatı

BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 –
Bu talimatnamenin amacı; Pakel Mimari, Tasarım ve Uygulama hizmet binasında ve şantiyelerinde çevreyi ve insan sağlığını etkileyebilecek potansiyel ve beklenmedik yangınlara karşı önceden hazırlıklı olmak ve acil durum oluştuktan sonra çıkabilecek riskleri en aza indirgemeye yönelik yapılacak faaliyetleri metotları ve sorumluları belirlenmesini sağlamaktır.

Kapsam
MADDE 2 –
Bu talimatname Pakel Mimari, Tasarım ve Uygulama’nın yönetim, işletme ve denetiminin de çalışan personel, hizmet alan kişi ve kuruluş çalışanları, tedarikçiler, tüm ziyaretçiler ve misafirleri kapsamaktadır.

Dayanak
MADDE 3 –
Bu talimatname, İşveren / İşveren Vekili kararı ile hazırlanmıştır.

Tanımlar
MADDE 4 –

İKİNCİ BÖLÜM
Uygulama
MADDE 5 –
Pakel Mimari, Tasarım ve Uygulama hizmet binasını ve şantiyelerini tehlikeye sokabilecek yangınlara karşı alınacak önlemler, uygulanacak tedbirler, yangın sırasında ve yangından sonrası davranışlar aşağıda belirtildiği şekilde düzenlenmiştir.
Yangın:
Türk Dil Kurumunca hazırlanan sözlükte yangın zarara yol açan büyük ateş şeklinde açıklanmıştır. Dünya üzerinde yaratılmış olan katı, gaz, ve sıvıların birçogunun yanıcı özelliği vardır. Yanma kimyasal tepkimeler sonuçu ortaya çıkar. Cisimlerin kimyasal özelliklerine baglı olarak içinde barındırdığı maddeler ısınma sonucu genleşirler ve oksijenle tepkimeye girdikleri anda yanmaya başlarlar. Yani Oksijen olmayan bir ortamda yangın çıkmaz.
Bu kimyasal tepkime sonucu cisim tutuşur yani üzerinde alevler oluşmaya başlar. Yangın cisim üzerindeki bu alevlerdir ve cisimdeki bu yangın o cismin içerisindeki kimyasal yapı bozulana kadar, yani içerisindeki kimyasallar yanıp bitene kadar devam eder.
Önemi:
Yangın söndürme çalışmasında bulunulmaz ise küçük bir alanda başlayan yangın bütün çevreye yayılabilir.

MADDE 6 –
Yangın
6.a. Yangın Sınıfları
6.b. Yangın Söndürmede Kullanılan Yöntemler
6.c. Yangından Korunma
6.d. Yangından Kurtarma

6.a. YANGIN SINIFLARI
Yangınlar dört sınıfta incelenmektedir.
6.a.1. A Sınıfı Yangınlar
6.a.2. B Sınıfı Yangınlar
6.a.3. C Sınıfı Yangınlar
6.a.4. D Sınıfı Yangınlar

6.a.1. A Sınıfı Yangınlar
Katı madde yangınlarıdır. Bunlar odun kömür gibi maddelerdir. Soğutma ve yanıcı maddenin uzaklaştırılması ile söndürülebilir.

6.a.2. B Sınıfı Yangınlar
Yanabilen sıvılar bu sınıfa girer. Benzin ve yağ gibi yanabilen sıvılardır. Soğutma (sis halinde su) ve boğma (Karbondioksit, köpük ve kuru kimyevi toz) ile söndürülebilir.

6.a.3. C Sınıfı Yangınlar
Likit petrol gazı, hava gazı, hidrojen gibi yanabilen çeşitli gazların yanması ile oluşan yangınlardır. Kuru kimyevi toz, halon 1301 ve halon 1211 kullanarak söndürülebilir. Elektrikli makine ve hassas cihazların yangınları da bu sınıfa dahil edilebilir.
Elektrik donanımlarının yanmasıyla oluşan yangınlar ayrı bir sınıf içinde değerlendirilmeyip C sınıfı yangınlar başlığı altında incelenebilir. Elektrik akımı kesilerek müdahale edilmeli ve karbondioksit gazı kullanılmalıdır.

6.a.4. D Sınıfı Yangınlar
Yanabilen metallerin ve alaşımların ( Magnezyum, Lityum, Sodyum, Seryum gibi) yanmasıyla meydana gelen yangınlardır. Etkili söndürücüsü olan trimotoksinboroksin bulunmadığı takdirde kum aynı işlemi görür. Kuru kimyevi tozlar bu yangınları söndürmede kullanılırlar.

6.b. YANGIN SÖNDÜRMEDE KULLANILAN YÖNTEMLER
6.b.1. Soğutarak Söndürme
6.b.1.a. Su ile soğutma
Soğutarak söndürme prensipleri içinde en çok kullanılanıdır. Suyun elverişli fiziksel ve kimyasal özelliği yanıcı maddeyi boğma (yanan cismin su içine azaltabilir. Sonucu oksijeni azaltma) ve yanıcı maddeden ısı alarak yangının söndürülmesinde en büyük etken olmaktadır. Yangın üçgenini oluşturan ısı, oksijen ve yanıcı maddeden ısının düşmesi ve oksijenin azaltılarak söndürülmesinde en etkili söndürücüdür. Su yangın yerine kütlesel olarak gönderileceği gibi püskürtme lensleri ile de gönderilebilir.

6.b.1.b. Yanıcı maddeyi dağıtma
Yanan maddenin dağıtılmasıyla yangın nedeni olan yüksek ısı da bölünür, bölünen ısı düşer ve yangın yavaş yavaş söner. Akaryakıt yangınlarında bu tip söndürme yangının yayılmasına neden olacağından uygulanmaz.

6.b.2. Havayı keserek söndürme
6.b.2.a. Örtme
Katı maddeler (kum, toprak, halı, kilim vb) ve kimyasal bileşikler (köpük, klor, azot vb) kullanılarak yanan maddenin oksijen ile temasının kesilmesi ile yapılan söndürmedir. Akaryakıt yangınlarına örtü oluşturan sentetik veya protein esaslı foam köpüğü kullanılmaktadır.

6.b.2.b. Boğma
Yangının oksijenle temasının kesilmesi veya azaltılması amacıyla yapılan işlemdir. Özellikle kapalı yerlerde oluşan yangınlara uygulanır.

6.b.3. Yanıcı maddenin ortadan kalkması
Yanma koşullarından olan yanıcı maddenin ortadan kalkması sonucu yangının söndürülmesidir.

Söndürmede kullanılan araç ve malzemeler;
6.b.3.a. Su
Su, yangın söndürmede yaygın olarak kullanılır. Küçük yangınları söndürmede nemli battaniye ve nemli gazete kullanılabilir. Su özellikle A tipi yangınlar için (katı) çok iyi bir söndürücüdür. Ancak elektrikle temasın olduğu durumlarda çarpılma riskine karşı su kullanımından kaçınılmalıdır.

6.b.3.b. Kum
Yanıcı maddelerin oksijenle ilişkisinin kesilerek söndürülmesinde kullanılır. Kullanma anında kumun yanıcı maddeyi tamamen örtmesi sağlanmalıdır. Oldukça emniyetli bir yangın söndürme metodudur.

6.b.3.c. Karbondioksit gazı (CO2)
Yanan maddenin üzerini kaplayan karbondioksit gazı yanıcı maddeyi oksijensiz bırakarak yangının söndürülmesini sağlar. Havadan 1,5 kat daha ağır sıvı halden gaz haline geçişte -78 derece olan boğucu bir gazdır. Genellikle çelik tüplerde basınç altında sıvı halde tutulur. Bu gazla açık alanlarda ve hava akımının olduğu yerlerde yangının söndürülmesi oldukça zordur.

6.b.3.d. Köpük
Köpük yanan yüzeyi tamamen kaplar. Kaplanan bölge güvenli bölgedir.

6.b.3.e. HFC-227
HFC-227, Halon 1301 gazinin kullanımının yasaklanması sonrasında piyasaya sürülen ve en yaygın kullanımı olan Halon alternatifi bir gazdır. Yangında önemli rol üstlenen kimyasal reaksiyonları kırma ve ısı enerjisini absorve etme özelliği ile yangınları söndürmektedir. Özellikle A (katı) ve B (parlayabilen sıvılar) için idealdir. Kimyasal adı heptafluropropan olup, FE227 olarak da anılır.

6.c. YANGINDAN KORUNMA
Yangından korunma yöntemlerini öğrenmemiz için ilk planda yangına neden olan faktörleri bilmemiz gerekmektedir.
Yangın nedenleri yedi (7) sınıfta incelenmektedir;
1. Korunma Önlemlerinin Alınmaması
2. Bilgisizlik
3. İhmal
4. Kazalar
5. Sabotaj
6. Sıçrama
7. Doğa Olayları

1.Korunma Önlemlerinin Alınmaması
Nedenlerin başında yangına karşı önlemlerin alınmaması gelmektedir. Yangın elektrik kontağı, ısıtma sistemleri, LPG tüpleri, evlerde kullanılan tüpler, patlayıcı-parlayıcı maddelerin yeterince korunmaya alınmamasından doğmaktadır. Özellikle büyük yerleşim alanlarında, konut ve iş yerlerinde çıkan yangınların büyük bir kısmı elektriğin ve LPG tüplerinin yanlış kullanımına dayanmaktadır. Elektrik enerjisi aksamının teknik koşullara göre yapılmaması da yangını yaratan diğer bir neden olmaktadır. Bununla birlikte kaloriferde ve soba ile ısıtma yöntemlerinde, bacaların temizlenmesi ve parlayıcı-patlayıcı maddeler için gerekli önlemlerin alınması halinde yangın afeti olma olasılığında büyük bir azalma olacaktır. Camların yerde uzun süre durmaları sonunda doğal ışınlar cam taneciklerine güneş ışınlarını yayar ve sonucun da yangın oluşabilir.

2. Bilgisizlik
Yangına karşı hangi önlemlerin nasıl alınacağını bilmemek ve bu konuda yeterli eğitimden geçmemek yangının önemli nedenlerindendir. Elektrikli aletlerin doğru kullanımını bilmemek, soba ve kalorifer sistemlerini yanlış yerleştirmek, tavan arasına ve çatıya kolay tutuşabilecek eşyalar koymak yangını davet eder. Yangının oluşumunu önlemek ve oluşan bir yangının söndürülmesini bilmek eğitim ve bilgilenmeden geçer. Bu nedenle yangını önlemeyi öğrenmek kadar yangını söndürmede ilk müdahaleleri de öğrenmek gerekir.

3. İhmal
Yangın konusunda bilgi sahibi olmak yeterli değildir. Söndürülmeden atılan bir kibrit veya sigara izmariti, açık unutulmuş bir LPG tüp veya evde kullanılan tüp, ateş alıp yangına yol açar.

4. Kazalar
Sistem dışı oluşan olaylardan bazıları da (kalorifer kazanının patlaması, elektrik kontağı gibi) yangına neden olmaktadır. Ancak kendiliğinden gelişen bütün olaylar, başlangıçta yeterli önlemlerin alınması sonucu olabildiği gibi bilgisizlikten de kaynaklanmaktadır. Temelde bunlar olmaksızın kazaların yol açtığı yangınlar da olmaktadır.

5. Sabotaj
Yangına karşı gerekli önlemler alındığı halde; bazı insanlar çeşitli amaç ve kazanç uğruna kasıtlı olarak kişi ve topluma ait bina ve tesisleri yakarak can ve mal kaybına neden olabilir.

6. Sıçrama
Kontrol atına alınmış veya alınmamış bir yangın ihmal veya bilgisizlik sonucu sıçrayarak, yayılarak veya parlayıp patlayarak daha büyük boyutlara ulaşabilir.

7. Doğa Olayları
Rüzgarlı havalarda kuru dalların birbirine sürtmesi ya da yıldırım düşmesi ve benzeri doğa olayları sonucunda yangın çıkabilir.

6.d. YANGINDAN KURTARMA
(Yangında, Gaz ve Duman Dolu Odalarda Arama ve Kurtarma)
Yangında, gaz ve duman dolu odalarda arama ve kurtarmada öncelikle şu husus çok iyi bilinmeli ve hiçbir zaman unutulmamalıdır!
Bir yangın karşısında;
֍ Hayat kurtarılmalı
֍ Alarm ve haber verilmeli ve
֍ Yangın söndürülmeye çalışılmalıdır.

Yangınlarda oluşan gaz ve duman ortamında hem kurtarıcıların hem de yaralıların nefes alma güçlüğü vardır. Böyle bir durumda süratle hareket edilmelidir.
Yangına maruz kalan kişi, yangının, bulunduğu bölgeye gelmesini geciktirici önlemleri (kapıların ıslatılması, kapı kenarlarına ıslak bezler sıkıştırılması gibi) almalıdır.
Yanan binada/bölgede mahsur kalanlar derhal tehlikeli bölgeden uzaklaştırılmalıdır.
Yanmakta olan binada/bölgede bulunan kişi ve kurtarmaya giden personel sakin olmalıdır. Paniğe kapılmamalıdır.
Kurtarıcı, yanmakta olan ya da gaz ve duman oluşan ortama girerken şu hususlara dikkat etmelidir.
Varsa, ısıya dayanıklı elbise, kask ve eldiven giymelidir. “Solunum cihazı” (oksijen tüpü) takmalıdır.
İçeride bulunan yanıcı madde zehirli gaz çıkaran bir madde ise, kesinlikle “Solunum cihazı” takmalı veya o gazın cinsini tespit etmeli ve gaza uygun süzgeç takılı maske kullanmalıdır.
Solunum cihazı ve maske yoksa kurtarıcı, giysilerini ıslatmalı, eldivenlerini takmalı, gaz, duman, toz ve topraktan etkilenmemek için ağız ve burnunu ıslak bir bezle kapatmalıdır.
Yangında el feneri ve kapıları açmak ve gerektiğinde kullanmak için küçük bir balta vb. bir alet bulundurmalıdır.
Dışarıda kalanlarla haberleşmeyi sağlamak için beline, koluna veya bacağına bir emniyet “kılavuz” ipi bağlamalıdır.
Kapıları çok dikkatli açmalıdır. Girilecek kapının tokmağını, ısınmış olması ihtimaline karşı çıplak elle tutmamalıdır. Kapı önünde dizleri hizasına çömelmeli, içeride oluşan basınç sonucu kapanmaması için bir ayağını kapının önüne koymalıdır. Taş, tuğla vb. maddeleri kapının önüne koyarak devamlı açık kalmasını sağlamalıdır.
Aleve doğru yönelmemeli, içeriden gelecek tehlikeye karşı kendisini ve bilhassa yüzünü korumalıdır. Başını arkaya doğru çevirerek soluk almaya çalışmalıdır.
Sıcaklık ve duman yukarıya doğru yayılır. Döşemeye yakın alanlarda ısı daha düşüktür. Duman daha azdır. Bu nedenle kurtarıcı bu mekanlara yere eğilerek ya da sürünerek girmelidir. Derin olmayacak şekilde nefes almalıdır.
İçeri girince yangının devam ettiğini görüyorsa pencereleri açmalı, gerektiğinde dışarıdaki yardımcıya “su” için emir vermelidir. Yalnız gaz ve duman var ise odaları iyice araştırmalıdır.
Gaz ve duman dolu odalarda kendiliğinden çıkamayacak durumda olanları ve yaralıları durumlarına uygun sürükleme usulü ile dışarı çıkarmalıdır.
Kurtarıcı, elbiseleri tutuşmuş kişinin üzerini baş tarafından ayak yönüne doğru battaniye, halı, palto vb. örtmeli, yanan yerin hava ile temasını keserek söndürmelidir.
Yanma söndükten sonra örtü malzemesi vücut üzerinden yavaşça kaldırılmalıdır.
Yanmakta olan kişinin koşması ve hareket etmesi, tutuşmuş elbise kısımlarının daha çok yanmasına yol açacaktır. Kurtarıcı, hareket halindeki kişinin üzerini, varsa bir örtü ile sarmalı ve yuvarlamalı, yoksa olduğu yerde yuvarlayıp söndürmelidir.
Yanmış elbiseleri dikkatli bir şekilde çıkarmalıdır. Günümüzde giydiğimiz kumaşların çoğu sentetik maddelerden yapıldığı için sıcakla erir ve deriye yapışır. Onun için elbiseleri yırtarak değil, deriye yapışan yerin etrafını keserek çıkarmalıdır.
Yanan yeri hemen, musluk, duş gibi bol ama hafif su akımı ile 20 dakika soğutmalıdır (Su hızlı ve sert çarpacak şekilde akıtılmamalıdır). Yanık yerindeki ısıyı düşürmekle yanık etkisinin derinlere inmesi önlenir. Soğuk su şişliği azalttığı gibi ağrıyı da azaltır.
Sıcak yağ ya da kimyasal maddelerle bulaşmış olan elbiseleri hemen çıkarmalı ve yanan deri kısmı ve etrafını bolca soğuk su ile yıkamalıdır. Bu işlemleri yaparken kimyasal maddelerin ellerini yakmaması için dayanıklı eldiven giymeyi unutmamalıdır.

ALTINCI BÖLÜM
İlgili Dokümanlar
MADDE 9 –
Formlar
֍ Kaza Bildirim Formu
֍ Arıza Bildirim Formu

Referanslar
֍ Kalite kayıtlarının kontrolü prosedürü.

YEDİNCİ BÖLÜM
Dağıtım
MADDE 10 –
Tüm dağıtımlar, elektronik ortamda (soft copy) dokümanların son revizyon halleri tüm bölüm/birim personeline bildirilen ortak alandan kullanılarak yapılır. Elektronik ortamda ulaşılamayan kişilere çıktısı alınmış şekilde (hard copy) yapılacak doküman dağıtımlarında kontrollü kopya (kopyaların arka kısmına kırmızı renkli “KONTROLLU KOPYA” kaşesi vurularak) olarak doküman dağıtım formu ile teslim edilir.